حضور ملت در صحنه؛ واکنشی به تحریم‌های خارجی

راه دوری اگر نرفته باشیم، مشارکت گسترده مردم در یازدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری درست یک‌ماه بعد از آخرین تحریم‌های آمریکا علیه ایران بود. مردم ایران 24خرداد امسال در شرایطی پای صندوق‌های رأی رفتند که واشنگتن با هدف سنگ‌اندازی در مسیر انتخابات ایران، تحریم‌های جدیدی علیه ریال ایران انجام داده بود. از طرفی اوایل خرداد‌ماه امسال و در بحبوحه انتخابات بود که وزارت خزانه‌داری آمریکا اعلام کرد که 37شرکت وابسته به ستاد اجرایی فرمان امام به بهانه دور زدن تحریم‌ها علیه برنامه هسته‌ای ایران، تحریم می‌شود. قبل از آن هم وزارت خزانه‌داری آمریکا 61 مقام ایرانی را در فهرست تحریم‌ها قرار داده بود و از سوی دیگر 8غول پتروشیمی ایران را نیز در فهرست تحریم‌ها قرار داد تا با بزرگنمایی مشکل اقتصادی، انتخابات ایران را تحت‌تأثیر قرار دهد یا مردم را نسبت به نظام بی‌اعتماد کند. اما ملت ایران بی‌توجه به تلاش جامعه جهانی برای بی‌اعتماد‌کردن آحاد ملت به نظام هم در مراسم سالگرد ارتحال امام(ره) در 14خرداد در شهر قم سنگ تمام گذاشتند و هم صحنه انتخابات یازدهم را با مشارکت بالای خود و انتخاب اصلح به صحنه ورشکستگی سیاسی آمریکا تبدیل کردند.

داستان همین‌جا تمام نمی‌شود؛ در همان سالی که ممنوعیت خرید نفت ایران، یعنی اواخر بهار سال1391 امید تازه‌ای در دل آمریکا برای ضربه به روحیه ملی ایجاد کرده بود، مردم ایران بازهم واکنشی متفاوت از خود نشان دادند و پشت‌سر نظام و انقلاب به مبارزه علیه سیاست‌های استکبار جهانی پرداختند. راهپیمایی روز قدس91 در حالی برگزار شد که غرب طی تبلیغات زیادی در ماه‌های گذشته، فشارهای سیاسی و اقتصادی خود علیه جمهوری اسلامی را به‌شدت افزایش داده بود و برای تأثیر بر تصمیمات ایران از تهدید نظامی نیز صرف‌نظر نکرده بود. براساس دستورالعمل جدید کاخ سفید، کشورهای اروپایی از خرید نفت ایران خودداری کرده و دیگر کشورها را نیز برای کاستن از خرید نفت ایران تحت فشار قرار می‌دادند اما ملت ایران در راهپیمایی روز قدس همان سال، یعنی 2ماه بعد از تحریم نفتی ایران خط بطلان دوباره‌ای بر سیاست‌های آمریکا کشید و خیابان‌های تهران و همه شهرهای ایران مملو از شعار دفاع از ایران و سیاست‌های حکومت و نفرت از آمریکا بود. بی‌محلی‌ها ادامه داشت و روزی نبود که صدای بی‌محلی ملت ایران به برنامه تحریم‌هایی آمریکا کاخ سفید را به فکر سناریوی تازه‌تری نیندازد. درحالی‌که افزایش تحریم‌های مراکز پولی و مالی ایران موجب افزایش نرخ ارز در کشور شده بود و تصور غرب نارضایتی موج عظیمی از اقشار مختلف ملت ایران بود، لبیک ملت ایران به دعوت مسئولان برای شرکت در راهپیمایی 22بهمن شوک بزرگی برای غرب بود. گسترش دامنه تحریم‌ها و محدودیت مبادله ارزی و معامله نفت در برابر کالا از اتفاقات مهم سال 91 بود که این محدودیت موجب افزایش قیمت دلار تا 4هزارتومان شد و برآورد آمریکا از رفتار سیاسی ملت ایران عدم‌حضور در مراسم 22بهمن این سال بود. اما بازتاب راهپیمایی 22بهمن در رسانه‌های خارجی جهان تاحدی بود که خبرگزاری‌های بزرگ دنیا ساعت‌ها اخبار مشارکت طیف‌های گسترده مردم در مراسم پیروزی انقلاب را به تصویر کشیدند و آوردند که مردم ایران با حضور در خیابان‌ها و شعار علیه کاخ سفید به مخالفت خود با مذاکره با آمریکا پرداختند.

همراهی اروپا با غرب در اعمال فشار بر جمهوری اسلامی در 6سال اخیر قابل توجه است. به موازات تحریم‌های تعریف شده آمریکا علیه ‌ایران، اروپا نیز از این دور عقب نمانده است. دولت انگلیس در ژوئن 2008میلادی اعلام کرد که در ادامه سیاست تحریم علیه ‌ایران، دارایی‌های بزرگ‌ترین بانک ایران، یعنی بانک ملی را ضبط و تحریم می‌کند. بانک بارکلیز یکی از بزرگ‌ترین بانک‌های انگلستان، حساب‌های ایرانیان ازجمله بانک صادرات و بانک ملی را مسدود کرده است. اوایل سال2008میلادی برخی از دانشگاه‌های هلند، طبق بخشنامه‌های وزارتخانه‌های کشوری، از پذیرش دانشجویان ایرانی به‌دلیل آنچه مسائل مربوط به فناوری هسته‌ای خواندند، ممانعت کردند. همچنین بانک‌های‌ لامبرت بروکسل بلژیک و بانک دویچ آلمان معاملات ارزی با ایران را در سال 2008میلادی قطع کردند. در آوریل 2008میلادی، سوئیس دارایی‌های 12شرکت ایرانی را به بهانه دستورهای تحریمی شورای امنیت سازمان ملل علیه ‌ایران، ضبط و مصادره کرد. اتحادیه اروپا 180شرکت تجاری و شخص ایرانی را مشمول تحریم‌های جدید بخش ترابری و انرژی کرد و شرکت‌هایی در این خصوص به فهرست تحریم‌شدگان پرونده اتمی ایران پیوستند که با شرکت‌های کشتیرانی و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران ارتباط دارند. با فرمانی هم که ولادیمیر پوتین در روز 5مه 2008میلادی (16اردیبهشت1387) امضا کرد، روسیه به‌طور رسمی به تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل علیه‌ جمهوری اسلامی ایران پیوست. در فرمان ولادیمیر پوتین آمده است: «تمامی سازمان‌ها و دستگاه‌های دولتی، بانک‌ها و مؤسسه‌ها و اشخاص حقوقی و حقیقی زیرحوزه قضایی روسیه باید به‌خاطر داشته باشند که از تاریخ 3مارس سال2008میلادی، انتقال یا تأمین هر نوع مواد یا تجهیزات و یا فناوری هسته‌ای که امکان استفاده دوگانه نظامی و غیرنظامی از آنها وجود دارد، از خاک روسیه به ایران ممنوع است».

شایان ذکر است که پس از اعلام اتهام بی‌اساس آمریکا مبنی بر اینکه بانک ملت، بانک ملی و بانک صادرات ایران حامی مالی نهادهای تروریستی هستند، بانک جهانی از دادن خدمات به این بانک‌های ایرانی خودداری کرد. همچنین روسیه به بهانه تحریم‌های سازمان ملل از ارسال سامانه دفاعی اس300 به ایران خودداری کرد. افزون بر اعمال تحریم‌های اقتصادی، تحریم علمی نیز از نمونه‌های تحریمی است که برخلاف ادعای حمایت از ملت ایران از سوی غرب اعمال شده است. برای نمونه سازمان CNRS فرانسه، بزرگ‌ترین سازمان پژوهش علمی اروپا، در سال 2008میلادی تحریم‌هایی علیه ‌تمامی دانشمندان ایرانی در تمام رشته‌ها وضع کرد. اما باز هم تشدید تحریم‌ها قرعه را به‌نام آمریکا نزد و ایران در تمام این سال‌ها شاهد مشارکت و حضور حداکثری ملت ایران در صحنه‌های سیاسی بود. درحالی‌که تحریم‌های مالی در آستانه انتخابات سال88 با بازیگری اروپا به اوج خود رسیده بود، شاهد مشارکت 80درصدی مردم در انتخابات بودیم، تا جایی که سناریوی‌های آشوب در تهران از سوی غرب به نگارش درآمد. اما باز‌هم این آمریکا بود که در پرونده تحریم‌ها به ایران باخت. درست بود که سایه تحریم‌های یکجانبه بر زندگی اقتصادی ملت ایران دیده سنگینی می‌کرد. اما هرگز آن هدف سیاسی مدنظر واشنگتن عملی نشد. مردم ایران در 9دی‌ماه همان سال به خیابان‌ها آمدند و علیه سناریوی فتنه‌انگیزی آمریکا شعار دادند و ادامه سیاست تحریم، توطئه و تهدید را نامبارک و البته ناشدنی خواندند و نتیجه آن شد که حماسه 9دی در تقویم ایران ثبت و در تاریخ جهان به یادگار ماند. 22بهمن همان سال هم دوباره به صحنه رویارویی ملت ایران با آمریکا تبدیل شد؛ وحدت ملی به‌وقوع پیوست و نقشه‌ها نقش بر آب شد. راهپیمایی میلیونی 22بهمن مردم در سراسر کشور به‌ویژه تهران که از سوی 300خبرنگار خارجی پوشش خبری داده می‌شد بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های جهانی داشت. اغلب رسانه‌های جهانی با اذعان به حضور گسترده مردم کشورمان در این راهپیمایی، به پوشش خبری این رویداد مهم پرداختند. خبرگزاری فرانسه با انتشار خبر برگزاری این راهپیمایی، حضور گسترده مردمی در این راهپیمایی را فرصتی برای اعلام حمایت آنان از نظام جمهوری اسلامی دانست. شبکه خبری سی‌ان‌ان نیز به انتشار ویژه اخبار مربوط به روز 22بهمن در ایران پرداخت و از گردهمایی بزرگ مردم در میدان آزادی خبر داد. خبرگزاری انگلیسی رویترز و خبرگزاری آمریکایی آسوشیتدپرس نیز با اذعان به حضور گسترده مردم در راهپیمایی 22بهمن، به انتشار این خبر پرداخت.

آسوشیتدپرس در خبر خود تعداد شرکت‌کنندگان در راهپیمایی تهران را صدها هزار نفر اعلام کرد که به مناسبت سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی در خیابان‌ها حاضر شدند. بنابراین آمریکایی‌ها دوباره دست به‌کار شدند و وزارت خزانه‌داری ایالات متحده در آذر1389 اعلام کرد که شرکت‌ها و بانک‌های نفت و گاز پارس، بیمه معلم، بانک مهر، بانک انصار، شرکت کشتیرانی لاینر ترانسپورت کیش و بنیاد تعاون سپاه را به فهرست سیاه تحریمی خود می‌افزاید. در بهمن همان سال، آمریکا تحریم‌های جدیدی را علیه ‌بانک رفاه ایران اعمال کرد. افزون بر اینها، قانون تحریم همه جانبه ایران در سال1389 به تصویب کنگره این کشور رسید. این تحریم‌ها رئیس‌جمهور آمریکا را قادر می‌سازد تا شرکت‌های خارجی که به ایران بنزین و دیگر فراورده‌های نفتی پالایش شده را صادر می‌کنند، مجازات کند. بدین‌ترتیب آمریکا و متحدانش در طول 33سال گذشته بارها با انواع تحریم‌ها تلاش کرده‌اند تا جمهوری اسلامی ایران را از دستیابی به اهداف سیاسی خود بازداشته و در راستای اهداف سیاسی خود آن را به راه آورده و به تغییر رابطه با غرب وادارند. کمی به قبل‌تر برگردیم. با پذیرش قطعنامه598 توسط ایران، جنگ تحمیلی، رسمی و فیزیکی علیه‌ جمهوری اسلامی پایان یافت اما حربه نرم، جایگزین حربه سخت جنگ شد. به موازات تحریم‌های قبلی، سیاست اعمال فشار و تحریم علیه ‌ایران تداوم یافت. با آغاز ریاست‌جمهوری بیل کلینتون در سال1992میلادی روابط ایران و آمریکا وارد مرحله تازه‌ای شد. استراتژی جدید آمریکا درباره ایران و عراق «سیاست مهار دوگانه» بود. بر اساس این سیاست، آمریکا در نخستین گام، محدودیت‌هایی را برای خرید نظامی ایران، ممنوعیت کمک و تخصیص اعتبار، کنترل صادرات و واردات، جلوگیری از اعطای وام از سوی بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول و ادامه توقیف اموال ایران اعمال کرد. کلینتون در اسفند‌ماه1373 فرمان اجرایی شماره 12957مبنی بر ممنوعیت برخی معاملات مربوط به توسعه منابع نفتی ایران را امضا کرد‌ و بدین‌ترتیب شرکت‌های آمریکایی از سرمایه‌گذاری در بخش نفت و گاز ایران منع شدند. رئیس‌جمهور آمریکا بار دیگر در اردیبهشت 1374طی فرمان شماره 12959 تحریم‌های جدیدی را علیه ‌ایران اعمال کرد. بر این اساس شرکت‌های آمریکایی از خرید نفت از ایران منع شدند. در این دوران آمریکا سیاست‌های ضد‌ایرانی خود را ادامه داد به‌گونه‌ای که در مرداد1375 قانون مجازات‌ها علیه ایران و لیبی در کنگره تصویب شد. طبق این قانون که به «داماتو» معروف شد، شرکت‌های غیرآمریکایی که در بخش نفت و گاز لیبی و ایران سرمایه‌گذاری کنند، مجازات خواهند شد. بنابراین علاوه بر شرکت‌های آمریکایی، تمامی شرکت‌های خارجی دیگر از سرمایه‌گذاری بیش از 20میلیون دلار در ایران منع شدند. تاخت آمریکا در جاده تحریم ایران در این سال‌ها هم نتیجه نداد و واکنش به تحریم‌ها حمایت همه‌جانبه از نظام و حضور در صحنه بود.